Bức tranh với nội dung chính là khung cảnh của làng quê với cảnh sông núi, cây đa, giếng nước sân đình với cảnh sinh hoạt của những người dân làng quê. Tâm điểm của bức tranh đó chính là hình ảnh đoàn người ngựa cùng quan quân cờ hoa kéo về nhà. Đó chính là đoàn quân lính đang rước ông Quan Trạng Nguyên cùng vợ về nhà bái kiến tổ tiên cha mẹ. Sau khi lên kinh dự thi trạng nguyên, cậu học trò ngày nào giờ đã đỗ quan trạng nguyên được Vua ban cho quan vị, quân lính, và cả vợ. Sau đó đã quay về gia đình để bái kiến tổ tiên cha mẹ, báo hiếu các bậc sinh thành và nuôi lớn để có ngày vinh quy như hôm nay.
Từ thờ Đinh, Lý, Trần, Lê nhà vua thường cho khắc các bia đá đề danh để lưu danh tên tuổi của những người tài cao, những người đỗ đạt trong các kỳ thi khoa bảng… Một số bia lưu danh này vẫn được chúng ta giữ cho đến ngày nay như một kỷ vật tượng trưng cho truyền thống hiếu học của người Việt, cũng như để dạy cho con cháu về sau biết tự hào về ông cha của mình. Những người đỗ cao trong các kỳ thi của kinh thành sẽ “Vinh quy bái tổ” về làng để lễ tạ tổ tiên, cha mẹ và người thầy dạy dỗ mình.
Tranh Vinh Quy Bái Tổ là một biểu tượng thể hiện lòng thành kính biết ơn, truyền thống lâu đời của dân tộc "uống nước nhớ nguồn". Những người con, hoặc người cháu trong gia đình khi thành công trong sự nghiệp hoặc trong cuộc sống, đỗ đạt thăng quan tiến chức rồi trở về với quê hương tỏ lòng biết ơn tới người sinh thành, dạy dỗ như cha mẹ, thầy cô, những người có công dạy dỗ mình.